In de gemeenteraad vinden woensdag en donderdag de Algemene Beschouwingen plaats. Alle partijen in de raad geven hun mening over de begroting 2023 en de plannen van het stadsbestuur voor volgend jaar. In dit liveblog houden we u op de hoogte van de belangrijkste gebeurtenissen.
De behandeling van de begroting 2023 in de gemeenteraad is voor nu afgelopen. We sluiten hierbij dan ook het liveblog over de Algemene Beschouwingen af.
Er is op dit moment geen extra geld nodig voor het Amsterdamse isolatieoffensief, dat zegt wethouder Zita Pels van Duurzaamheid in de gemeenteraad. “Eind oktober komen we met een plan voor de komende twee jaar. We hebben geen 700 miljoen nodig. Het gesprek over extra middelen moet komen als we plannen maken voor de lange termijn.”
Volgens Pels gaan de isolatieplannen van de stad werken als vliegwiel. “Elke euro die wij investeren, zorgt ervoor dat meerdere euro’s door anderen worden uitgegeven. Bijvoorbeeld bij de VVE’s: daar kunnen wij subsidie voor beschikbaar stellen als aanvulling op een andere investering voor verduurzaming. Om zo ervoor te zorgen dat de gehele investering veel groter wordt.”
Over het budget dat beschikbaar is voor bezoeken aan de dierenarts door minima, de zogeheten ADAM-regeling, zegt de wethouder dat er, als het nodig is, extra middelen beschikbaar kunnen komen. Wel zegt Pels, na vragen van de Partij voor de Dieren, dat er op dit moment sprake is van een onderbesteding en dus nog geld over is.
Marjolein Moorman, wethouder Armoedebestrijding, heeft de deur op een kier gezet om de minimaregelingen voor een nog grotere groep beschikbaar te maken. In de begroting 2023 is al geld vrijgemaakt om dit percentage van 120 naar 130 procent van het sociaal minimum te laten stijgen. Ze geeft wel een kleine waarschuwing: “Doe het dan wel structureel, niks is erger dan een armoedeval.”
Reinier van Dantzig, wethouder Woningbouw, uit zijn zorgen over de ontwikkelingen op de markt. “Ik was afgelopen maandag op een bijeenkomst van investeerders. Daar waren partijen die overwegen te gaan bouwen in Amsterdam. Er is bij hen onzekerheid over de opbrengsten, nieuwbouw koopwoningen worden op dit moment slecht afgenomen vanwege de hoge rente, en er is onduidelijkheid over de plannen van Hugo de Jonge (Volkshuisvesting) over de maximalisering van de middenhuur.” Of de doelstelling de komende jaren van de gemeente om 7500 woningen per jaar te bouwen gehaald gaat worden, is nog maar zeer de vraag.
In het coalitieakkoord is afgesproken dat veertig procent sociale huur, veertig procent middeldure huur en twintig procent dure huur en koop wordt gebouwd in de stad. Van Dantzig zei dat het met de huidige onzekere markt het op dit moment het belangrijkste is dat er blijft gebouwd worden in Amsterdam. Op vragen van Boomsma (CDA) of daarmee de ambities van de stad (40, 40, 20) niet heilig zijn, gaf de wethouder geen concreet antwoord.
Hester van Buren, wethouder financiën, gaat tijdens de Algemene Beschouwingen in op de begroting 2023 en de vragen uit de raad. “Ik heb het debat, de beschouwing met veel belangstelling gevolgd. De hele wereldproblematiek werd erbij gehaald”, zegt de PvdA’er, die daarmee doelt op de inbreng van FvD-er Van Schijndel. “We maken ons grote zorgen over de bestaanszekerheid van Amsterdammers. We zien dat velen het moeilijk hebben.”
Volgens Van Buren is de begroting zonder grote politieke verschillen tot stand gekomen. “We hebben oog voor Amsterdammers.” Tegen Volt zegt ze dat er een publieksvriendelijke versie is gemaakt van de begroting, maar ze erkent dat dit nog niet perfect is. “Ik weet, we zijn er nog niet. Maar we hebben wel stappen gemaakt.”
Over de grote financiële zorgen van Amsterdammers zegt ze verder: “Als gemeente kunnen we niet de grote problemen oplossen, we kunnen niet aan inkomenspolitiek doen. We hebben als college gekeken hoe we de meest kwetsbare groepen, het mbk en maatschappelijke instellingen kunnen steunen.” Het college maakte hiervoor tientallen miljoenen vrij als steunfonds.
De wethouder noemt de schuldengroei van de stad, waar veel zorgen over zijn in de raad, nog steeds verantwoord. “Het overschrijden van de 130 procent norm zorgt niet voor kritiek bij onze toezichthouder, de provincie.” Wel deelt ze de zorgen over het niet meer rond krijgen van de begroting per 2026. “We krijgen meer taken, maar minder geld.”
Het college gaat kritisch kijken naar de nut en noodzaak van alle geplande investeringen. Ook wordt de eigen organisatie tegen het licht gehouden. “We gaan een extern bureau inhuren om te ondersteunen bij de bestuursopdracht. Vreemde ogen kijken mee”, zegt Van Buren. “We willen geen taboes hebben.”
Over de tegenbegroting van de VVD zegt Van Buren: “Wij waarderen het dat u een tegenbegroting heeft ingediend. Ik ga het met zeer veel interesse lezen. Wij staan altijd open voor goede plannen.”
De Algemene Beschouwingen gaan om 19:30 uur verder. Het college gaat dan reageren op de eerste termijn van de gemeenteraad.
DENK-fractievoorzitter Sheher Khan stelt in zijn betoog dat de begroting op cruciale onderdelen te vaag is. “De zekerheid waar burgers naar verlangen in tijden van gestapelde crisissen mis ik in deze begroting.”
Zo zegt Khan, net als veel andere oppositiepartijen, dat het college pas bij de voorjaarsbegroting bekend gaat maken op welke investeringen bezuinigd gaat worden. “Je kunt wel alles vooruit blijven schuiven, zoals is gebeurd met de bruggen en kademuren. Maar de zinkgaten in onze kroonjuwelen, de grachten, laten zien dat de realiteit je keihard inhaalt.”
DENK vindt dat er maatwerk moet komen rondom het verlagen van de maximumsnelheid in de hele stad naar dertig kilometer per uur. Ook moeten bovenwettelijke eisen voor bouw worden geschrapt, omdat volgens de partij bouwambities in gevaar komen. Toeristen zouden ook meer belast moeten worden.
Het noodfonds voor koopkrachtherstel moet daarnaast worden uitgebreid naar religieuze instellingen.
Carla Kabamba, kort geleden afgesplitst van Bij1, pleit voor meer structureel geld. Volgens het raadslid wordt er nu in de begroting veel incidenteel geld beschikbaar gesteld. Ze begint haar betoog met het feit “historisch weinig spreektijd” te hebben.
Ook maakte ze zich zorgen over gesloten afdelingen bij Amsterdamse ziekenhuizen. “Breng ik straks een Amsterdammer of Leidenaar ter wereld?”, vraagt Kabamba zich af. Ze doelde daarmee op het feit dat verschillende verloskunde-afdelingen gesloten zijn. Zo zijn in oktober geen bevallingen mogelijk in OLVG Oost.
Volgens Kabamba moet er vooral meer geld uit Den Haag komen om de uitdagingen van de stad aan te kunnen.
Diederik Boomsma (CDA) vindt dat het college zorgvuldiger met geld om moet gaan. “Hoge schulden moeten worden vermeden. We gaan naar negen miljard schuld. De tijd dat het geld tegen de plinten klotst in Amsterdam is voorbij. Het is niet vol te houden met de stijgende lasten. Welke investeringen gaan we schrappen? Dat zien we volgend jaar pas.”
Wat Boomsma betreft wordt er geschrapt in ‘prestigeprojecten’ zoals het nieuwe theater Meervaart en OBA Next. “Ook moet Amsterdam bezuinigen op de eigen organisatie. We hebben zeventien procent meer ambtenaren dan in gemiddeld in de G4.”
Boomsma is ook tegen het legaliseren van drugs, wat de coalitiepartijen graag willen. “Nergens wordt zoveel geld verdiend met drugs. Drugsgebruik moet worden verminderd, partijen moeten stoppen met het eromheen draaien. Er wordt gedaan alsof met legaliseren een paradijs aanbreekt.”
Amsterdamse miljardairs moeten mee gaan betalen aan de grote opgaven in de stad, daarvoor pleit Bij1 tijdens de Algemene Beschouwingen. “We moeten heel veel beter doen. Er zijn radicale oplossingen nodig”, beargumenteert raadslid Nilab Ahmadi.
Bij1 wil de inkomensgrens voor minimaregelingen verruimen naar 150 procent. Ook is de partij kritisch op de stijgende parkeerkosten. “We kunnen ons voorstellen dat mensen uit de Wildemanbuurt graag deze winter op bezoek gaan bij de OBA voor warmte en boeken.”
Ahmadi pleit voor voor klimaatrechtvaardigheid. “We moeten voldoende doen en kijken bij wie de rekening belandt. De armste huishoudens betalen 10 procent van hun inkomen aan de klimaatrekening, de hoogste maar 1,5 procent.” Ook wil Bij1 geen sociale huur meer verkopen.
Ja21 is kritisch op het veelvuldig wijzen door Amsterdamse partijen naar Den Haag voor oplossingen voor de koopkrachtcrisis. “Hier lastenverhoging en reclamebelasting invoeren, terwijl we naar Den Haag kijken om iets te doen aan de koopkracht. Zo werkt het niet”, aldus de fractievoorzitter.
Nanninga vindt dat er meer geld moet worden uitgetrokken voor het isolatieoffensief. “Wij gaan in Amsterdam de aarde niet afkoelen.”
De huidige verdeling van woningen (sociaal, middenhuur en koop) moet in de ogen van Ja21 anders. Nanninga vindt dat het college zich moet focussen op basistaken zoals het onderhoud van de bruggen en kades, de woningbouw en het schoonhouden van de stad.
“We hoorden de nieuwe wethouder wonen Reinier van Dantzig in campagnetijd sneren dat zijn voorgangers meer persberichten stuurden, dan ze palen in de grond sloegen. Nou ik wil de paal van Van Dantzig ook wel eens zien zo onderhand”, zegt Nanninga. Ook is ze kritisch over het vooruitschuiven van de keuzes wat betreft de geplande investeringen in de stad.
Remine Alberts (SP) heeft haar inbreng in het teken van aanbestedingen gezet. “De markt moet weer komen op de plek waar het hoort: op de Dappermarkt”, zei de fractievoorzitter. “Werd het door aanbestedingen nou goedkoper en efficiënter? Nee natuurlijk niet.”
De SP’er spreekt over een ongeluk in slow-motion. “Woningen, openbaar vervoer zijn onbetaalbaar, wegenbouw wordt drie keer zo duur. We zijn aan de goden overgeleverd. Wij moeten het hier recht breien wat elders verkeerd wordt gedaan. Dat vind ik een kwalijke zaak.” Alberts pleit onder meer voor het nationaliseren van energiebedrijven.
Volgens Alberts ontstaan er door het huidige systeem in bijvoorbeeld de zorg wachtlijsten. “Deze zijn voor sommige mensen langer dan hun resterende leven. Op de wachtlijst voor huishoudelijke hulp staan namelijk vooral oudere mensen.”
GroenLinks vindt dat de rijkdom in het land en de stad eerlijker verdeeld moet worden, dat zegt fractievoorzitter Zeeger Ernsting (GroenLinks) tijdens zijn bijdrage in de raad over de begroting van volgend jaar. Die noemt hij een “adequate vertaling” van het coalitieakkoord. In zijn betoog benoemt Ernsting ook de toespraak van de koning; die sprak over de grote opgaven voor Nederland, nu het onder meer op ecologisch gebied knelt.
“We kunnen in deze stad 15 procent van de landelijke woningbouwopgave kwijt. Maar daar horen ook voorzieningen bij, zoals bruggen”, zegt Ernsting. “Wij zijn niet per se voor een lagere bouwopgave. De wooncrisis is voor veel mensen een probleem. We moeten scherp aan de wind varen, ik ga niet zeggen dat we minder moeten gaan bouwen.”
Tijdens de voorjaarsnota gaat het college voorstellen doen over welke geplande investeringen naar voren moeten worden geschoven, vanwege de financiële problemen. Ernsting wil daar nog niet op vooruitlopen, ondanks dat zijn partij in de coalitie zit. “Het college zit aan tafel bij de minister. Daar worden keuzes gemaakt over rijksbijdrages aan investeringen. Ik zou daar graag bij willen zitten, maar dat doe ik niet.”
Verder blijft Ernsting, ondanks kritische vragen over onder meer de gevolgen voor het openbaar vervoer, achter de ambitie staan om in de hele stad de maximumsnelheid op 30 kilometer per uur te zetten. “Er moeten in deze stad minder verkeersslachtoffers vallen.”
GroenLinks vraagt het college verder om meer inzicht over de ambitie van het college om ongelijk te investeren voor gelijke kansen. “Er is veel rijkdom in het land en onze stad, maar dat moet eerlijker verdeeld worden”, aldus Ernsting.
Anke Bakker van de Partij voor de Dieren krijgt aan het begin van haar inbreng de lachers op haar hand. “Gisteren was een vrolijke dag”, begint ze haar betoog. In de raadszaal zijn de gedachten, die hardop worden uitgesproken, al snel bij Dierendag. Maar het gaat over het opgestapte VVD-kamerlid Daan de Neef, die heeft zich aangesloten bij de Partij voor de Dieren. “Als er meer raadsleden zijn die dat willen, het is nooit te laat.”
Bakker maakt zich zorgen over het dierenwelzijnsbeleid van het college. “De leefomgeving van de dieren staat onder druk, net zoals die van ons. De stad moet toekomstbestendig worden gemaakt. De openbare ruimte en het groen zijn niet op orde. Er worden apocalyptische scenario’s door ambtenaren geschetst. De stad wordt straks onbewoonbaar.”
De Partij voor de Dieren is kritisch op de begroting. “Wij zien nergens terug dat deze ramp voorkomen gaat worden. We voorzien een debacle zoals met de bruggen en kades nu. We zadelen toekomstige generaties op met dit probleem.”
“We moeten de kwaliteit van de stad vooropstellen, en kijken naar de moeilijke keuzes die we als stad moeten maken”, kijkt Bakker met argusogen naar de groeiplannen van het college voor Amsterdam.
In de ogen van fractievoorzitter Lian Heinhuis (PvdA) is meer geld vrijmaken om woningen beter te isoleren op dit moment niet de oplossing voor de hoeveelheid ’tochtwoningen’ in de stad. Onder meer CDA, VVD en Denk vragen de grootste coalitiepartij dit juist wel te doen. “De 32 miljoen is nog niet op. Als dit geld snel wordt uitgegeven, moeten we op zoek naar meer middelen. Er ligt ook een grote taak bij de verhuurders, hoe kunnen we hen bewegen om beter en meer te isoleren?”, zegt Heinhuis. “Er is ook een groot tekort aan vakmensen.”
In haar betoog spreekt Heinhuis haar zorg uit over de woonsituatie van veel Amsterdammers. “Energiearmoede is een structurele verwaarlozing van een groep mensen in dit land. Mensen waarvoor de overheid er al veel te lang er niet is geweest. Dat zie je aan hun woningen, die zijn koud, tochtig en beschimmeld. Het is bizar in wat voor soort huizen zij wonen. We mogen in een stad als Amsterdam niet accepteren dat mensen in zulke woningen leven.” De PvdA’er zegt zich grote zorgen te maken over de komende winter.
Heinhuis vraagt verder het college in kaart te brengen hoe de betaalbaarheid van het openbaar vervoer voor verschillende groepen in de stad kan worden verbeterd.
De PvdA’er zegt, niet verrassend, achter de intenties uit de begroting te staan. “Ik ben blij dat ik in Amsterdam woon, waar een stadsbestuur sociale keuzes maakt.” Op vragen van Martens van de VVD om de groep die van de minimaregelingen gebruik kan maken te vergroten door de inkomensgrens te verruimen met 150 procent, zegt Heinhuis: “Als de VVD voorstander is van meer sociale keuzes is, dan moeten we daar serieus naar kijken.”
De VVD presenteert een tegenbegroting, daarin maakt de liberale partij andere keuzes dan het college. “We willen constructieve oppositie voeren. Ik wil complimenten geven over het geld dat wordt vrijgemaakt voor middeninkomens en het mkb, maar het is niet mijn begroting, het is niet onze begroting, we zijn er niet content mee”, zegt Martens.
De fractievoorzitter staat ook stil bij de huidige koopkrachtcrisis. “Onze democratische en liberale samenleving wordt flink op de proef gesteld. Maar ik ben liberaal. Ik geloof dat we er bovenop kunnen komen. Amsterdammers hebben niets aan politici die elkaar in een zaaltje vliegen afvangen. Misplaatste worstelpartijen in Den Haag doen ons geen goed.”
In de tegenbegroting maakt de VVD ook meer geld vrij voor veiligheid dan het college; 20 miljoen in plaats van 9 miljoen euro per jaar. Om de energiebehoefte structureel te verlagen, wil de VVD 10 miljoen extra investeren in woningisolatie, bovenop het bedrag van het college.
Bij de VVD zijn er zorgen over hoe dit stadsbestuur omgaat met ondernemers. “Hoe erg waarderen wij onze lokale ondernemers?”, zegt Martens. Ze was kritisch op onder meer de reclamebelasting, het opheffen van parkeerplaatsen en het stijgen van de afvalstoffenheffing.
Twee weken geleden presenteerde wethouder financiën Hester van Buren (PvdA) de Amsterdamse begroting voor 2023. Het stadsbestuur maakte bekend nog dit jaar tientallen miljoenen beschikbaar te stellen om minima, het mkb en maatschappelijke instellingen te helpen. Over die begroting wordt woensdag en donderdag gedebatteerd. Het debat begint rond 13:00 uur.
