Afgelopen weekend brandde een groot deel van Startblok Riekerhaven af. De 27-jarige verdachte, bewoner van het pand, zit nog vast. Medebewoners zeggen dat hij last had van psychische problemen. Zij waarschuwden De Key al langer voor onveilige situaties in de containerwoningen. De wooncorporatie greep niet in.
Felix, één van de bewoners die we hebben gesproken, vindt dat De Key niet genoeg doet om de bewoners van Riekerhaven een veilige plek te bieden. En dat terwijl het project ooit zo idealistisch begon: 565 jongeren, waarvan de helft statushouder, die ‘gezamenlijk aan hun toekomst bouwen’.
De bewoners zouden zoveel mogelijk zelf doen, zoals activiteiten organiseren, taalles geven en het gebouw schoonhouden. Maar in de praktijk verloopt het lang niet zo gemakkelijk als gedacht. Een aantal mensen heeft last van psychische klachten en zorgt herhaaldelijk voor overlast. Bewoners die De Key bellen voor hulp of begeleiding krijgen geen gehoor: “Ik word naar iedereen toegestuurd behalve naar diegene die kan helpen.”
Zelfbeheer
De Key begon in 2016 met het Startblok, vlak naast de ring in Nieuw-West. Er wonen 565 jongeren, van wie de helft statushouder, verdeeld over 9 blokken. Door de brand zijn blok 5 en blok 6 onbewoonbaar geworden, 135 mensen verloren hun woning.
De eerste twee jaar was het pand in beheer bij jongerenhuisvester Socius, omdat De Key niet de juiste middelen in huis had om het project te begeleiden.
Socius werkte met een zelfbeheerconcept, vertelt Pim Koot, oud-bestuurslid van Socius. “Het idee was dat alles dat door bewoners gedaan kan worden, ook door bewoners gedaan wordt.”
Maar toen De Key in 2018 het beheer weer overnam, ging het bergafwaarts. De begeleiding nam af, de technisch beheerder, die op het terrein rondliep voor onderhoudsklusjes, kwam niet meer en er verschoven veel verantwoordelijkheden naar het zelfbeheer.
Geen hulp
En dat leidt tot grote problemen op Riekerhaven. Volgens verschillende bewoners zorgen bepaalde mensen met psychische problemen herhaaldelijk voor overlast. Het gebeurt dat mensen op de muren bonken, hun huisraad uit het raam gooien of hun ramen breken.
Waha, bewoonster van blok 5, voelt zich niet veilig op het Startblok. Vorige week sliep zij bij een vriendin in een ander blok, toen een buurman om twee uur ’s nachts zijn spullen uit het raam gooide. “Mijn vriendin zei dat hij dat vaker deed, maar ik was heel bang. Als ik De Key bel zeggen ze altijd: ‘We kunnen niets doen, wat moeten we doen?’ Dan denk ik: die mensen moeten hier gewoon niet wonen.”
Felix herkent de ervaringen van Waha. “Mijn buurman had een tijd geleden last van psychotische klachten. Hij deed dingen die moeilijk te begrijpen waren, zoals wasgoed stelen, en wij voelden ons als buren niet fijn. Ik wilde dat er hulp kwam voor hem, maar ik werd van het kastje naar de muur gestuurd.”
Niet iedereen op het Startblok voelt zich onveilig. Isa, bewoner van blok 5, woont met veel plezier op Riekerhaven. “Ik heb fijne mensen ontmoet en de sfeer is altijd vriendelijk. Als er geluidsoverlast is, dan vraag je gewoon of het wat stiller kan en dan los je het samen op.”
Bergafwaarts
Riekerhaven was het eerste project waar op zulke grote schaal jongeren en statushouders van dezelfde leeftijd samen werden gehuisvest, vertelt Pim Koot. “Bij andere projecten was de verdeling één statushouder tussen tien anderen. In 2016 zochten veel mensen een huis waardoor de schaal werd verhoogd. Het is wel mogelijk, maar dan moet je er wel echt dicht op zitten als beheerder.”
Volgens Romy doet De Key dat onvoldoende. Zij woont sinds het begin op Riekerhaven en is als zelfbeheerder het aanspreekpunt voor 500 bewoners. Zij hoort het als de wasmachine kapot is, maar ook als iemand door psychische problemen overlast voor anderen veroorzaakt. “Het pijnlijke is dat de zelfbeheerders de verantwoordelijkheid krijgen voor problematiek die eigenlijk voor De Key, de hulpverlening of de politie bedoeld is.”
Riekerhaven is niet het enige Startblok met deze problematiek. In Stek Oost wonen 125 studenten en 125 statushouders en ook daar kreeg de woningcorporatie Stadsgenoot de situatie niet onder controle. Bewoners voelden zich onveilig en er was onvoldoende structurele hulp. AT5 deed in juni van dit jaar onderzoek naar de sociale veiligheid in dit soort wooncomplexen, een vooral in Stek Oost waren bewoners ontevreden.
Wasmachine
Volgens de meeste bewoners is een ander groot probleem op Riekerhaven het gebrek aan onderhoud. Waha vertelt dat er altijd wel wat kapot is: “Geen warm water, geen verwarming of de wasmachine werkt maanden niet.”
En dat zorgt volgens Romy voor spanningen. “Er wonen 500 mensen op Riekerhaven en niet iedereen weet wie waar verantwoordelijk voor is. Zo heeft elke gang twee ‘gangmakers’ die activiteiten organiseren en de gezamenlijke ruimtes schoon houden. Als er een keukenkastje stuk is, worden bewoners boos op hen, terwijl zij dat zelf niet kunnen maken.”
Politie
De eerste paar jaar konden bewoners bij calamiteiten nog een noodtelefoon bellen. Drie jaar geleden schafte De Key die noodtelefoon af. “Ons werd verteld dat we beter de politie konden bellen, maar ik vind dat niet prettig,” aldus Romy.
“In het Startblok wonen veel mensen met traumatische klachten. Als de politie komt, kan dat opnieuw een traumatische ervaring zijn. Het liefst lossen we dingen binnen de gemeenschap op, maar op een gegeven moment is dat ook niet meer verantwoordelijk. En als je een dossier wil opbouwen dan moet dat via de politie.”
Maar volgens Waha doet de politie ook vaak niks. “Als we ze bellen, komen ze langs voor een gesprek met de bewoner en gaan daarna gewoon weer weg.”
Kleinschaliger
Het zou volgens Romy beter zijn als het project wat kleinschaliger wordt ingestoken. “Ik hoor om me heen dat het voor sommige statushouders heel overweldigend is en juist isolerend werkt.” Toch staat Romy volledig achter dit concept: “Er wonen hier tientallen mensen met heel veel plezier, maar er moet gewoon meer begeleiding komen voor bepaalde mensen.”
Waha voelt zich niet langer thuis op Riekerhaven en gaat een nieuw huis zoeken. “Met mensen met milde psychische klachten kun je goed samenwonen. Dan kan de gezelligheid hen juist helpen, maar bij dit soort problematiek hebben mensen andere hulp nodig.”
